Równe szanse dla uchodźców: Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji z programami nastawionymi na integrację

Od 24 lutego 2022 r. mierzymy się z wyzwaniem, jakim jest integracja rosnącej fali uchodźców z Ukrainy. Liczona już w milionach społeczność wymaga nie tylko zapewnienia podstawowych warunków bytowych – również wsparcia w nauce języka, zmianie zawodu czy przestawieniu się na obcy system prawny. Wychodząc naprzeciw tym potrzebom, Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji rozpoczęła realizację 3 programów podnoszących kompetencje cudzoziemców. Są one skierowane do różnych grup wiekowych i oferują wsparcie na różnych poziomach.

Nowa misja FRSE

Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji już od prawie 30 lat realizuje inicjatywy na rzecz poszerzania umiejętności, wiedzy i kompetencji w ramach międzynarodowych projektów. Nie bez przyczyny to właśnie jej przydzielono zadanie rozdysponowania alokowanej puli środków na edukację oraz integrację uchodźców z Ukrainy. O potrzebie tego typu działań najlepiej świadczą liczby. Według Straży Granicznej od 24 lutego do 9 sierpnia 2022 r. z Ukrainy do Polski wjechało ponad 5,3 mln osób. Choć ruch graniczny odbywa się w obie strony, wielu uchodźców, zwłaszcza kobiet i dzieci, planuje zostać u nas na dłużej. Raport Unii Metropolii Polskich wylicza, że wiosną tego roku Ukraińcy stanowili od 9% do 39% populacji poszczególnych miast. Z kolei liczba uczniów cudzoziemców w szkołach na początku wojny wzrosła nawet o 329% (dane dla Białegostoku), a najwięcej trafiło do szkół stołecznych (17 tys.).

Edukacja priorytetem UE

„Tak duża liczba uchodźców stanowi wyzwanie, ponieważ kompetencje części z nich nie wystarczają  do językowej czy zawodowej integracji. W tej sytuacji musimy stworzyć im nowe możliwości, by szybko stali się pełnoprawnymi członkami polskiego społeczeństwa. Inwestować należy zwłaszcza w edukację młodego pokolenia, ponieważ właśnie ono będzie budować przyszłość”- przypomina Mariya Gabriel, komisarz UE ds. innowacji, badań, kultury, edukacji i młodzieży. W swoim „Oświadczeniu w sprawie działań wspierających uczniów i pracowników oświaty uciekających z Ukrainy po inwazji Rosji” komisarz deklaruje gotowość Komisji Europejskiej do udzielenia szeroko zakrojonej pomocy uczniom, nauczycielom i systemom edukacji. Za deklaracją idzie zaś relokacja środków niezbędnych do realizacji owej pomocy.

Programy, które wyrównują szanse

Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji jako dysponent części unijnych środków na pomoc uchodźcom zaoferowała im wsparcie na różnych poziomach. Odbywa się ono za pośrednictwem publicznych i niepublicznych organizacji, wyselekcjonowanych w procesie naboru do poszczególnych projektów. W ramach naboru można się było ubiegać o dofinansowanie na projekty, które będą wyrównywać szanse i wspierać rozwój obywateli Ukrainy w Polsce. W tym roku były to 3 inicjatywy:

Wsparcie dla dorosłych: program Szansa

Ze względu na rosnącą liczbę uchodźców, do projektu pod hasłem „Szansa – nowe możliwości dla dorosłych” Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji rekrutowała w tym roku już dwukrotnie. I etap programu, wyróżniony nagrodą R&D IMPACT, pozwolił wypracować modele wsparcia dla dorosłych uchodźców i stał się punktem wyjścia dla II etapu (nabór wniosków zamknięto 16.08.2022 r., wpłynęło ich ponad 60). FRSE postawiła w nim m.in. na podnoszenie kompetencji społecznych i cyfrowych, a za cel obrała wyłonienie podmiotów, które będą w stanie wdrożyć programy wsparcia dla osób korzystających w Polsce z ochrony czasowej. W programie Szansa duży nacisk kładziony jest na naukę funkcjonowania uchodźców w polskich realiach urzędowych, dostęp do poradnictwa prawnego, tłumaczy i doradców międzykulturowych, ale także na pomoc w szukaniu zatrudnienia i nauce języka. Na projekt przeznaczono aż 13 mln zł, przy czym jedna instytucja mogła liczyć na maksymalne dofinansowanie w wysokości 0,5 mln zł.

Inwestycja w młode pokolenie: konkurs wniosków Polsko-Ukraińskiej Rady Wymiany Młodzieży

Ten projekt, znany już polskim organizacjom pozarządowym, tym razem odbywa się w zmienionej formule. Z racji wybuchu wojny w lutym 2022 r. zmianie musiały ulec zasady aplikowania. Wnioski przekształcono tak, by umożliwić wsparcie uchodźców oraz wspomóc ukraińską młodzież idzieci w trudnym dla nich czasie. Wnioskodawcy wybierali spośród 2 wariantów: spotkań realizowanych z ukraińskim partnerem i przyjezdnymi uczestnikami albo projektów angażujących Ukraińców mieszkających w Polsce. W sumie ze 110 złożonych wniosków dofinansowano 58 projektów – głównie te, które zgodnie z ideą konkursu prezentowały pomysły na umacnianie solidarności pomiędzy Polską a Ukrainą i przezwyciężanie uprzedzeń. Za konkursem stoi Polsko-Ukraińska Rada Wymiany Młodzieży (PURWM), powołana na mocy porozumienia pomiędzy Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Gabinetem Ministrów Ukrainy. Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji pełni rolę Narodowej Instytucji Zarządzającej Radą.

Pomoc mamom i dzieciom ze środków funduszy Europejskiego Obszaru Gospodarczego

Rozdysponowując środki na wsparcie edukacyjne uchodźców, FRSE nie zapomina o szczególnej grupie beneficjentów, jaką stanowią ukraińskie matki z dziećmi. Do nich właśnie skierowano pomoc finansowaną ze środków funduszy donatorów: Norwegii, Islandii i Liechtensteinu , a Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, będąca operatorem programu Edukacja (MF EOG 2014-2021), w maju tego roku zamknęła nabór na realizację wakacyjnych warsztatów dla uchodźców. Z myślą o nich powstały wakacyjne warsztaty, obejmujące swoim zasięgiem aż 3 tys. uchodźców. Pierwsze z nich już się zakończyły, inne jeszcze trwają, a każdy z 56 zaplanowanych turnusów skupia się na doskonaleniu kompetencji społecznych, rozwoju osobistym, budowaniu poczucia własnej wartości i pokonywaniu stresu. Dotychczas na realizację warsztatów przeznaczono środki w wysokości 1,6 mln euro pochodzące z Funduszu Współpracy Dwustronnej. Dofinansowanie otrzymało 29 najlepszych projektów.

Warunkiem koniecznym dla organizacji aplikujących do projektów FRSE było doświadczenie w pracy z cudzoziemcami. Choć w projektach zarządzanych przez Fundację zawsze można liczyć na jej merytoryczne wsparcie, kompetencji międzykulturowych nie sposób nabyć z dnia na dzień. Pomimo pewnych różnic, wszystkim opisanym programom przyświecał wspólny cel (adaptacja uchodźców do nowych warunków życia), a każdy z projektów wpisał się w priorytety Unii Europejskiej. Niezależnie od trwającej wojny, w 2022 roku są nimi bowiem paneuropejskie działania edukacyjne. Takie, które budują silne poczucie przynależności do Europy – miejsca równych szans.

Źródło informacji: Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji

Grafika (podpis): Shutterstock